Praktijkvoorbeelden

Hieronder beschrijf ik een aantal praktijkvoorbeelden van klachten waarmee mensen komen en de onderliggende dynamiek die ze onbewust meenemen uit het systeem van herkomst.

Voorbeeld 1:

‘Ze is moe en moet van zichzelf in de actie blijven om de onrust niet te voelen. Ze gaat maar door, alles kost haar veel energie, het put haar uit. In de relatie kan ze zich moeilijk verbinden. Als we gaan kijken speelt er veel. Oma die zelf uit het leven stapte toen zij nog jong was en hoe ze daar onvoldoende om gerouwd heeft. Het effect op haar moeder die afgewezen en buitengesloten is, het onderbroken contact tussen de vrouwen uit deze generatie. Hoe kan ze zich weer leren verbinden? Als ze de rouw om haar oma, die ze zo lief had, kan nemen en de ongehuilde tranen van het meisje die ze was alsnog kan huilen, die zo de steun van vrouwen heeft gemist, kan de onrust plaatsmaken voor meer rust en wordt ze zich bewust van haar taak achterwaarts om voorwaarts opnieuw te leren verbinden.”

Rouw is de achterkant van de liefde

Niet genomen rouw geeft een sterk gevoel van onrust. Als de rouw wordt genomen kan het hart zich weer openen en kan de liefde weer gaan stromen. Rouw is de achterkant van de liefde. Als de rouw niet wordt toegelaten veroorzaakt dat levensangst. Iemand kan zich dan ook in een partnerrelatie niet volledig geven omdat hij angst heeft om voluit te leven. Gemis toelaten betekent de prijs betalen voor alles wat er geweest is. Wat er niet mag zijn, daar blijven we aan gebonden. Als een gestorvene zijn plek krijgt kan het hart weer verbinden.

Voorbeeld 2.

“Hij voelt zich vastzitten, is snel angstig en kan de paniek in zijn lijf voelen. Contacten met vrouwen lopen steeds weer uit op teleurstellingen. Zijn geboorte was een gevecht van leven en dood. Hij en zijn moeder, ze zijn beiden op het randje geweest. Zo aan elkaar gebonden. Vader wilde geen kinderen, was alcoholist en stierf toen zijn zoon in zijn tienerjaren was. Zo is hij dicht naast zijn moeder komen staan op de plek die vader niet kon invullen. Deze dynamiek belemmerde hem onbewust in het contact met vrouwen.

Deze man werd zich bewust van zijn grote taak om de weg terug naar zijn vader te maken, ook al was hij daar innerlijk ver van weg, en weer ‘zoon’ te worden van zijn moeder, om zijn kindplek weer in te nemen. Zo kan hij, vanuit zijn eigen plek, zich weer vanuit vrijheid openen naar vrouwen.”

Magische liefde

Waar een ouder zijn taak niet kan volbrengen of daarin afwezig is, zal een kind vanuit sterke loyaliteit die plek opvullen. Een kind komt dan op een volwassen plek te staan en neemt vanuit ‘magische liefde’ een taak en verantwoordelijkheid op zich die te groot is voor een kind. Als een kind emotioneel de partner wordt van een ouder neemt het als volwassene deze verstrikking mee in een relatie en zal het vroeg of laat ertussen komen staan. Bewustwording van je plek maakt de weg open om het eigen leven weer op te pakken.

Wie zijn ouders neemt,
Roept de aarde,
Wie de aarde neemt,
Roept zijn weg,
Wie zijn weg neemt,
Roept de hemel

Voorbeeld 3.

“Zij had een scheiding achter de rug en vanaf die tijd ging het slechter. Ze voelde zich vooral eenzaam. Altijd het gevoel er niet te mogen zijn, zich snel schuldig voelen. Ze was geboren toen haar ouders net een zoon hadden verloren. Haar ouders hadden het verlies nooit samen kunnen verwerken en daarmee werd hij altijd verzwegen. Ze was vernoemd naar deze zoon. Tijdens de sessies leerde ze ten diepste haar eigen plek in te nemen en zich los te maken van de identificatie met haar vroeg gestorven broer. Terwijl hij meer plek kreeg in het systeem, kon zij beter haar eigen leven nemen en werd haar eenzaamheid minder.”

Ieder verdient een plek

Als ouders of grootouders onvoldoende hebben gerouwd om een overleden kind, dan wil een ander kind uit het systeem diegene alsnog een plek geven. Het hele familie-systeem is pas rustig als ieder lid van dat systeem een plek heeft. Een onbewuste iden-tificatie, zoals in dit voorbeeld speelde, beperkt de cliënt in het leven van het eigen leven.

Voorbeeld 4.

“Haar huisarts had de diagnose gesteld: burn-out. Haar lijf liet het haar weten, overgeven en paniekaanvallen. Ze komt uit een groot gezin waarin haar eigenheid geen plek had. Van opvoeden was geen sprake, ze moest het al vroeg zelf uitzoeken. Alleen met haar eetpatroon kon ze zich onderscheiden. Op de dag dat zij geboren was werd haar oma, de moeder van haar moeder, begraven. Zij werd naar oma vernoemd. Wat een klus voor deze vrouw, om haar eigen plek te vinden en de pijn en het gemis te nemen van haar lot. Stap voor stap kan ze de reis maken en leert ze te luisteren naar de signalen van haar lijf.”

Oude bescherming

Deze vrouw heeft veel van haar kindertijd verdrongen, als het ware in een trance geleefd, een soort droomtoestand waardoor iemand buiten de werkelijkheid stapt, omdat die te bedreigend is om werkelijk te ervaren. Trance wordt opgeroepen als bescherming en is dikwijls in de vroege kindertijd ingezet om te overleven. Trance beschermt ons voor wat we in het moment zelf niet aankonden. Haar lichaam laat weten dat de bescherming zijn functie heeft verloren en vraagt om dieper te kijken, om oude patronen te vervangen door nieuwe. Door steeds een stap naar bewustwording van de vroege kindertijd te maken, krijgt ze meer contact met haar lijf en leert ze haar grenzen te ervaren. Haar aanwezigheid in het hier en nu neemt toe en zo krijgt haar eigenheid meer ruimte.

Voorbeeld 5

“In de tijd dat haar ouders scheidden, was dat een groot taboe, een schande en uitzondering. Nu, als volwassen vrouw, was ze ongelukkig in haar huwelijk. Innerlijk had ze de keuze gemaakt, ze wilde gaan scheiden, maar de schuld die haar overviel zodra ze de stap wilde zetten, was te groot. Ze kreeg veel vage lichamelijke klachten. Ze voelde zich verstrikt in een situatie waarvan ze niet vermoedde dat het een oorsprong had in haar gezin van herkomst. Toen haar ouders gingen scheiden, vertrok haar moeder ver weg en ging zij voor haar broertje zorgen en voor haar vader die dronk. Alle onverwerkte kindpijn werd in haar wakker geroepen zodra ze als volwassen vrouw voor zichzelf wilde kiezen en wilde scheiden van een partner die dronk. Door terug te gaan naar haar positie als kind en deze pijn alsnog toe te laten, kon ze weer kind worden van haar ouders en vanuit haar eigen plek haar lot nemen. Dat gaf ruimte om als volwassen vrouw haar stappen te zetten vanuit een vrije keuze. Ze voelde nog steeds de schuld, maar het belemmerde haar niet meer in het kiezen voor zichzelf.”

Parentificatie

In gezinnen waar de ouders zijn gescheiden of een van de ouders is overleden, is de kans groot dat het kind de ouderplek inneemt. Het kind wordt als het ware ouder van zijn ouder. We noemen dat parentificatie. Het kind komt niet aan zijn eigen behoeftes toe en geeft meer aan zijn ouder dan het neemt. Voor een kind van gescheiden ouders is het heel belangrijk dat de ouder bij wie het opgroeit respectvol is naar de andere ouder. Alleen dan krijgt het kind de kans van beide ouders voluit te nemen. Als de andere ouder onvoldoende wordt gerespecteerd of zelfs afgewezen, dan kan het kind niet anders dan zich onbewust solidair verklaren met de afgewezen ouder. Het is immers een onlosmakelijk deel van beiden. Het is belangrijk dat de natuurlijke orde van het kind ten opzichte van zijn ouders innerlijk hersteld wordt. Dat is de enige manier om los te komen uit de verstrikking. Het kind moet zijn eigen plek als kind weer innemen.

Voorbeeld 6.

“Ze ging er zover mogelijk vandaan. Ver weg studeren en daarna naar het buitenland. En toen ze terug kwam kreeg ze een huis toegewezen; recht tegenover haar ouders. Ze kan niet meer, loopt vast in haar werk, het is op. Ooit had ze de deur naar haar ouders dichtgedaan. Ze had een masker opgezet waarmee ze de wereld over durfde en daarachter schuilde een angstig, eenzaam en onbegrepen meisje dat leerde om haar eigen gevoelens diep weg te stoppen. Zo had ze zichzelf verlaten en nu ging het niet meer. Haar moeder kwam uit een enorm groot gezin en moest altijd voor de jongere kinderen zorgen. Ze zocht bij haar dochter de bevestiging die ze in haar eigen gezin nooit had gekregen. Vader was afwezig en werkte altijd. Hij had zijn dochter emotioneel meer nodig dan dat ze op hem kon leunen.

Bij de woorden: “en nu ik”, wordt alles in haar wakker geroepen wat ooit ver naar de achtergrond moest verdwijnen. Stap voor stap maakt ze innerlijk de weg terug naar huis en in het aannemen van alles wat er was, kan ze haar ziel weer roepen.”

De terugtocht

Kinderen moeten altijd terug naar hun huis van herkomst. Het kan wel jaren duren voor de cliënt die zijn ouderlijk huis de rug heeft toegekeerd, deze terugtocht maakt. Alles heeft zijn tijd. We zetten vaak maskers op om onszelf te beschermen, waardoor we afstand nemen van de gevoelens en pijn uit onze kindertijd. Het masker is echter een schijn-thuis. Het kan lange tijd gedragen worden, maar de diepere beweging vraagt om het masker af te trekken en opnieuw thuis te komen.

Voorbeeld 7.

“Ze zijn elkaar kwijtgeraakt. Hij kan zich goed in zijn ondernemerschap verliezen, zij is druk met de kleine. Hun vraag is hoe ze elkaar weer kunnen vinden. Als we dieper gaan kijken zien we de onderliggende dynamiek. Zij is bang om zich te binden. Ze heeft van jongs af aan gezorgd voor haar psychisch zieke moeder. Ze heeft al vroeg geleerd een veilige afstand te houden uit angst haar eigenheid te verliezen. Hij is vooral bang om te verliezen, dat neemt hij mee uit zijn systeem van herkomst; zijn moeder heeft haar vader verloren toen ze 6 jaar was, zij was de oudste en kreeg alle verantwoordelijkheden. Zijn vader komt uit een gezin waar geen plaats was voor gevoel. Hij kon zo schrikken van de boosheid van zijn vader dat hij de vlucht naar zijn hoofd nam. Zo zitten ze verstrikt in de dynamiek van bindingsangst en verlatingsangst en om dat te doorbreken moeten ze achterwaarts kijken naar hoe ze gebonden zijn aan het nest. Zij heeft de neiging om in haar partner alsnog een vader te zoeken die het voor haar oplost. Hij heeft de neiging om het voor haar te dragen, bang dat ze anders vertrekt. Om elkaar als partner weer te vinden moeten ze allebei hun eigen lot leren dragen en de weg terug maken naar de ouder aan wie ze nog gebonden zijn.”

Verstrikt in de relatie

Verstrikkingen die meegenomen worden in een partnerrelatie, zijn meestal gebaseerd op een onbewuste identificatie of een sterke binding met een van de ouders. Een partner die nog gebonden is aan een van zijn ouders, is niet in staat de ander werkelijk te zien. Onbewust heeft hij een sterke behoefte zijn partner als ouder te zien en zoekt hij een moeder of vader in die ander. Er is geen gelijkwaardige, volwassen relatie, maar een relatie gebaseerd op ouder-kind verwachtingen. De vrouw die haar partner onbewust als vader ziet, gaat tegelijkertijd op emotionele zoektocht naar een werkelijke geliefde. Ook de man die in zijn partner onbewust zijn moeder zoekt, kijkt uit naar een ware geliefde. Systemisch gezien is de oplossing dat ze zich vrijmaken van de ouder met wie ze de binding hebben.

Thuis
alsof je een pek bereikt
om je heen kijkt en weet
dat je thuis bent.
alsof je het kende
voor je het zag.
er geweest was
voor je er zou komen,
zo thuis.
Kees Spierings

Inspiratie